تزریق چربی روشی بی مانند در جوانسازی
ظرف یك دهه اخیر به لطف كوشش های دكتر سیدنی كلمن تزریق چربی از یك روش صرفاً پر كننده ،به روشی بی رقیب در جوانسازی تبدیل شده است و سرعت تغییرات و پیشرفت ها در آن ،چنان زیاد است كه تقریباً هر هفته مطلب مستند و مستدلی راجع به روش های نوین تزریق چربی در نشریات معتبر پزشكی می توان یافت كه افق تازه ای در كمك به جوانسازی و بازسازی بافت های نرم بدن می گشاید. مطلب زیر سعی در مرور و به روز رسانی مسائل پایه و كاربردهای تزریق چربی دارد.
تزریق چربی چیست؟
تزریق چربی یا پیوند چربی به معنای برداشتن چربی قسمتی از بدن فرد و تزریق (پیوند)آن به نقطه مورد نیاز دیگر از بدن همان فرد است . این كار به اصطلاح عمل تزریق چربی یا پیوند چربی خودی Autologus fat grafting گفته می شود.
تزریق چربی چه كاربردی دارد و برای چه نواحی می توان از تزریق چربی استفاده کرد ؟
کاربرد تزریق چربی در صورت
مطابق شكل 3 گونه ها، دور چشم، نواحی گیجگاهی، خط خنده، چانه، حاشیه فك ها می توانند به وسیله تزریق چربی تحت درمان قرار بگیرند.
کاربرد تزریق چربی در دست ها:
بهترین و عملی ترین روش جوانسازی پوست افزایش ضخامت لایه چربی زیر پوستی برای كمتر مشخص شدن رگ ها و زرد پی های دست است. درعین حال تزریق چربی طراوت پوست دست را به شكل چشمگیری زیاد می كند.
کاربرد تزریق چربی در سینه ها:
هر چند كه پس از سال ها انجمن جراحان پلاستیك ایالات متحده مدتی پیش اجازه تزریق چربی به سینه ها را داد اما همچنان هراس از رسوب كلسیم در بافت سینه متعاقب تزریق چربی وجود دارد كه می تواند باعث اشتباه با سرطان در ماموگرافی (یعنی عكس رادیو گرافی مخصوص از سینه ها برای بررسی وجود سرطان سینه) شود و همچنین به علت آنكه تغییر سایز سینه ها به دنبال تزریق چربی حداكثر به طور معمول در حد یك سایز امكان پذیر بوده ممكن است بیمار نیاز به چند بار تزریق چربی داشته باشد.
این روش بیماران خاصی را پوشش می دهد و همچنان پروتز به عنوان بهترین روش بزرگی سینه به كار می رود و البته شایان ذكر است كه تزریق چربی در كاربردهای ترمیمی یا جهت درمان بعضی از عوارض پروتز سینه بسیار موثر و شایع است.
کاربرد تزریق چربی در باسن:
به علت پر عارضه بودن پروتز باسن در صورتی كه بیمار چربی كافی در سایر نواحی داشته باشد و در عین حال امكان نیاز به چند بار تزریق چربی را هم بپذیرد به عنوان روشی قابل قبول برای بزرگ سازی باسن به كار رود.
کاربرد تزریق چربی در بینی:
تزریق چربی برای ترمیم عوارض ایجاد شده پس از عمل جراحی پلاستیك بینی به شكل فزاینده ای درحال رواج است كه بسیاری از عوارض كه قبلاً كابوسی برای بیمار و جراح بودند اكنون به سهولت قابل درمان باشند.
چرا تزریق چربی اینقدر در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است و رواج یافته است؟
چهار علت درمورد رواج تزریق چربی می توان بر شمرد:
1.دردهه 90میلادی پزشكی به نام سیدنی كلمن بررسی های خود در مورد علت پیری صورت را به شكل مفصل منتشر كر. طبق تئوری كلمن علت اصلی پیری صورت نه افتادگی پوست بلكه تحلیل رفتن تدریجی بافت نرم صورت خصوصاً بافت چربی زیر پوستی می باشد و این تحلیل واز بین رفتن منجر به خالی شدن تدریجی كیسه پوستی صورت و كمك به ایجاد چین و چروك ها و تغییرات ظاهری صورت می شود. كلمن برای اثبات این ادعا بیماران بسیاری را معرفی كرد كه بدون استفاده از اعمال جراحی نتایج چشمگیری از تزریق چربی گرفته بودند. در عین حال كلمن بیمارانی را نشان داد كه به دنبال عمل جراحی لیفت صورت یا عمل جراحی پلاستیك پلك ها دچار عوارضی مثل نمای مصنوعی و استخوانی صورت یا چشم های گود رفته شده بودند و با تزریق چربی نمایی طبیعی و بسیار مطلوب تر به دست آورده بودند.
2.نكته دیگری كه باعث رواج تزریق چربی در سال های اخیر شد تغییرات و ظرافت هایی بود كه كلمن در روش برداشت و تزریق چربی به وجود آورد .قبل از كلمن تزریق چربی معمولاً ماندگاری قابل توجه و قابل پیش بینی نداشت اما كلمن نشان داد كه به وسیله تكنیك دقیق ، تزریق چربی ماندگارترین نوع پركننده بافتی (فیلرهای بافت نرم) است و بیماران بسیاری را معرفی كرد كه سال های سال چربی تزریقی را حفظ كرده بودند و در بسیاری از آنها تزریق چربی نتایج دائمی داشت.
3.به رغم وارد شدن پركننده های (فیلر) قابل جذب و غیر قابل جذب فراوان به بازار دهه70میلادی (كه طبق آخرین بررسی های سال2008 در حال حاضر 90نوع فیلر از 30تولید كننده بزرگ در دنیا ساخته می شود) هنوز هم در میان پركننده های نسج نرم (soft tissue fillers) چربی طولانی ترین، طبیعی ترین و قابل دسترس ترین نوع پركننده است.
4.از سالها قبل به تجربه مشاهده شده بود كه در افرادی كه تحت عمل تزریق چربی قرار می گیرند كیفیت پوست روی محل تزریق چربی بهتر می شود به این معنی كه قوام ،شفافیت،رنگ و لك های محل بهبود قابل توجه می یابد. با رواج مطالعات سلول های بنیادی در دهه 90میلادی مشخص شد كه یكی از بهترین منابع سلول های بنیادی در فرد بالغ بافت چربی است و این سلول های بنیادی موجود در بافت چربی قابلیت تبدیل به بسیاری از سلول ها مثل سلول چربی ،سلول عضلانی ،سلول عصبی ،سلول غضروفی ،سلول استخوانی و سلول های عروقی را دارند و لذا در حال حاضر چنین تصور می شود كه سلول های بنیادی كه هنگام تزریق چربی زیر پوست وارد می شوند با تبدیل شدن به سلول های مورد نیاز و تحریك سلول های خود بافت موجب بهبود كیفیت بافتی می شوند . مجموعه این 4عامل باعث آن شده است كه در حال حاضر تزریق چربی بهترین و مهمترین روش جوان سازی صورت باشد و به تنهایی یابه همراه اعمال جراحی نتایج شگرف و خیره كننده ای ایجاد كند.
آیا اعمال جراحی صورت (لیفت) یا روشهایی مثل لیزر و رادیو فركانسی (RF) بهتر و طولانی تر از تزریق چربی اثر نمی كنند؟
خیر تا اوایل دهه90میلادی علت اصلی پیری صورت را افتادگی از جمله افتادگی پوست، چربی زیر پوستی و بافتهای عمق تر می دانستند. نتیجه این نگرش آن بود كه برای جوان سازی صورت از اعمال جراحی لیفت(بالاكشیدن)مختلف صورت استفاده می شد یعنی دراین اعمال پوستی كه تصور می شد اضافه است ،آزاد شده اضافه آن بریده شده سپس در بعضی از موارد بافت های زیر آن برداشته یا جمع (پلیسه) می شد و به یك نقطه ثابت فیكس شده و پوست دوخته می شد.اعمال جراحی مثل لیفت صورت ،لیفت ابرو و عمل پلاستیك پلك ها (بلفاروپلاستی ) مثالهایی از این نوع اعمال و این نوع نگرش بودند.اما نكته ای كه به دنبال این اعمال مشاهده می شد وجود بعضی از عوارض نامطلوب بود به این معنی كه مثلاً پس از عمل لیفت صورت چون پوست روی استخوان ها كشیده می شد صورت استخوانی ،منجمدو مصنوعی و زوایای چشم ها و دهان غیر طبیعی بودند یا مثلاً به دنبال عمل جراحی پلاستیك پلك ها (بلفاروپلاستی)چشم ها فرو رفته ،گود و خسته به نظر می رسیدند.در عین حال در مورد علل شلی و افتادگی پوست عمدتاً علت را كاهش كلاژن پوست می دانستیم و بنابراین روش های مختلف غیر جراحی جهت جوانسازی پوست هم روی كمك به كشیده شدن پوست و جمع شدن پوست افتاده متمركز بودند . از این روشها می توان از لیزرهای زخمی كننده یا غیر زخمی كننده و رادیو فركونسی نام برد كه هرچند به بهبود كیفیت پوست و كاهش شلی آن به طور خفیف كمك می كنند اما از تصحیح موارد شدید عاجزند.
تزریق چربی چگونه انجام می شود؟
نحوه انجام عمل تزریق چربی به این صورت است كه ابتدا با بی حسی موضعی قسمتی از بافت چربی نواحی مختلف بدن (هر نقطه ای كه مناسب باشد،اما بیشتر پهلوها و ران ها) بی حس شده و سپس به كمك سرنگ و میله كوچك مخصوص با ظرافت و سعی در صدمه كمتر به بافت چربی ، مقداری چربی از آن ناحیه گرفته می شود سپس چربی گرفته شده آماده سازی می شود. روش های مختلفی برای آماده سازی بافت چربی وجود دارد كه می تواند به شكل سانتریفوژ یا شست وشو و سپس آبگیری ساده باشد. در ظرف چند سال اخیر به تدریج از طرفداران سانتریفوژ كاسته شده یا شدت و سرعت سانتریفوژ كمتر شده است. علت آن است كه بسیاری از مطالعات نشان داده اند كه این كار سبب پارگی سلول چربی می شود در عین حال ماندگاری بافت چربی در روش دوم كه شامل شست و شو و آبگیری ساده است بهتر است. پیشرفت دیگری كه برای آماده سازی بافت چربی در چند سال اخیر مورد توجه قرار گرفته است سعی در زیادتر كردن سلول های بنیادی آن و همچنین افزودن پلاكت به آن است (prp) كه به نظر می رسد كه هم ماندگاری بافت چربی را بیشتر می كند و هم اثرات ترمیم كننده تزریق چربی را افزایش می دهد. پس از آماده سازی هر نقطه ایكه لازم باشد تحت درمان قرار بگیرد،ا بتدا بی حس شده و سپس تزریق چربی انجام می گیرد.
نكته اولی كه باید توجه داشت آن است كه تزریق چربی در واقع پیوند چربی است یعنی باید سلول چربی با كمترین صدمه و بیشترین دقت از یك نقطه برداشته شده و سپس بطور یكنواخت سلول های پیوندی ما بین سلول های دیگر پخش شوند تا شانس آن را داشته باشد كه توسط مویرگ ها تغذیه شده، زنده بمانند . بنابراین آنچه شانس زنده ماندن سلول پیوندی رازیادی می كند توجه به همین ظرایف و دقایق است. نكته دوم آنكه باید توجه داشت كه چیزی به اسم جابه جایی و حركت كردن در تزریق چربی وجود ندارد زیرا یا سلول زنده می ماند و بین بقیه سلولها به زندگی ادامه می دهد كه پس ثابت و بدون حركت است یا سلول مرده و جذب می شود. پس برخلاف ژل های غیر قابل جذب امكان جابه جایی ندارد.
نكته سوم آنكه در صورت توجه به دقایق و ظرایف تزریق چربی هیچگاه بزرگی اغراق آمیز ناحیه تزریق شده امكان نخواهد داشت و به همین علت است كه برعكس تصور عمومی ،تزریق چربی نباید در بیماری كه خواسته های اغراق آمیز دارد انجام شود چون معمولاً چنین بیماری به خواسته خود نخواهد رسید.
آیا تزریق چربی ماندگاری كمی دارد؟
جواب این سوال كاملاً منفی است یعنی برعكس ، تزریق چربی ماندگارترین پركننده نسج نرم است اما علت آنكه چنین تصوری رواج یافته است این است كه معمولاً به بیمار توضیح داده نمی شود كه ممكن است برای رسیدن به نتایج قابل قبول نیاز به چندین مرحله تزریق چربی باشد زیرا تزریق چربی در واقع پیوند چربی است یعنی سلول ها از یك محل برداشته شده و به محلی كه دچار كمبود است پیوند می شود و مانند هر پیوندی امكان قبول پیوند صددرصد نیست به این معنی كه در مطالعات مختلف مشخص شده است كه بین 30تا70 درصد سلول های چربی زنده می ماند. حال اگر 30 درصد سلول ها زنده بماند بیمار نیاز به جلسات بیشتر تزریق چربی دارد واگر70 درصد زنده بماند بیمار ممکن است از یک جلسه تزریق چربی هم رضایت داشته باشد; اما هر مقدار سلولی که زنده بماند و در محل باقی بماند معمولاً سال های سال ماندگاری خواهد داشت.