تزريق چربي ؛بي همانند در جوانسازي
ظرف يك دهه اخير به لطف كوشش هاي دكتر سيدني كلمن تزريق چربي از يك روش صرفاً پر كننده ،به روشي بي رقيب در جوانسازي تبديل شده است و سرعت تغييرات و پيشرفت ها در آن ،چنان زياد است كه تقريباً هر هفته مطلب مستند و مستدلي راجع به روش هاي نوين تزريق چربي در نشريات معتبر پزشكي مي توان يافت كه افق تازه اي در كمك به جوانسازي و بازسازي بافت هاي نرم بدن مي گشايد .مطلب زير سعي در مرور و به روز رساني مسائل پايه و كاربردهاي تزريق چربي دارد.
1) تزريق چربي چيست؟
تزريق چربي يا پيوند چربي به معناي برداشتن چربي قسمتي از بدن فرد و تزريق (پيوند)آن به نقطه مورد نياز ديگر از بدن همان فرد است . اين كار به اصطلاح عمل پيوند چربي خودي Autologus fat graftingگفته مي شود.
2) تزريق چربي چه كاربردي دارد و براي چه نواحي مي تواند بكار رود ؟
صورت: گونه ها، دور چشم، نواحي گيجگاهي، خط خنده، چانه، حاشيه فك ها مي توانند به وسيله تزريق چربي تحت درمان قرار بگيرند.
دست ها: بهترين و عملي ترين روش جوانسازي پوست افزايش ضخامت لايه چربي زير پوستي براي كمتر مشخص شدن رگ ها و زرد پي هاي دست است. درعين حال طراوت پوست دست را به شكل چشمگيري زياد مي كند.
سينه ها: هرچند كه پس از سال ها انجمن جراحان پلاستيك ايالات متحده مدتي پيش اجازه تزريق چربي به سينه ها را داد اما همچنان هراس از رسوب كلسيم در بافت سينه متعاقب تزريق چربي وجود دارد كه مي تواند باعث اشتباه با سرطان در ماموگرافي (يعني عكس راديو گرافي مخصوص از سينه ها براي بررسي وجود سرطان سينه) شود و همچنين به علت آنكه تغيير سايز سينه ها به دنبال تزريق چربي حداكثر به طور معمول در حد يك سايز امكان پذير بوده ممكن است بيمار نياز به چند بار تزريق داشته باشد.
اين روش بيماران خاصي را پوشش مي دهد و همچنان پروتز به عنوان بهترين روش بزرگي سينه به كار مي رود و البته شايان ذكر است كه تزريق چربي در كاربردهاي ترميمي يا جهت درمان بعضي از عوارض پروتز سينه بسيار موثر و شايع است.
باسن: به علت پر عارضه بودن پروتز باسن در صورتي كه بيمار چربي كافي در سايرنواحي داشته باشد و در عين حال امكان نياز به چند بار تزريق را هم بپذيرد به عنوان روشي قابل قبول براي بزرگ سازي باسن به كار رود
بيني : تزريق جوويدرم و چربي براي ترميم عوارض ايجاد شده پس از عمل جراحي پلاستيك بيني به شكل فزاينده اي درحال رواج است كه بسياري از عوارض كه قبلاً كابوسي براي بيمار و جراح بودند اكنون به سهولت قابل درمان باشند.
3) چرا تزريق چربي اينقدر در سالهاي اخير مورد توجه قرار گرفته است و رواج يافته است؟
چهار علت در این مورد می توان بر شمرد:
1.دردهه 90 ميلادي پزشكي به نام سيدني كلمن بررسي هاي خود در مورد علت پيري صورت را به شكل مفصل منتشر كرد. طبق تئوري كلمن علت اصلي پيري صورت نه افتادگي پوست بلكه تحليل رفتن تدريجي بافت نرم صورت خصوصاً بافت چربي زير پوستي مي باشد و اين تحليل واز بين رفتن منجر به خالي شدن تدريجي كيسه پوستي صورت و كمك به ايجاد چين و چروك ها و تغييرات ظاهري صورت مي شود. كلمن براي اثبات اين ادعا بيماران بسياري را معرفي كرد كه بدون استفاده از اعمال جراحي نتايج چشمگيري از تزريق چربي گرفته بودند.در عين حال كلمن بيماراني را نشان داد كه به دنبال عمل جراحي ليفت صورت يا عمل جراحي پلاستيك پلك ها دچار عوارضي مثل نماي مصنوعي و استخواني صورت يا چشم هاي گودرفته شده بودند وبا تزريق چربي نمايي طبيعي وبسيار مطلوب تر به دست آورده بودند.
2.نكته ديگري كه باعث رواج تزريق چربي در سال هاي اخير شد تغييرات و ظرافت هايي بود كه كلمن در روش برداشت و تزريق چربي به وجود آورد .قبل از كلمن تزريق چربي معمولاًماندگاري قابل توجه و قابل پيش بيني نداشت اما كلمن نشان داد كه به وسيله تكنيك دقيق، چربي ماندگارترين نوع پركننده بافتي (فيلرهاي بافت نرم) است و بيماران بسياري را معرفي كرد كه سال هاي سال چربي تزريقي را حفظ كرده بودند و در بسياري از آنها تزريق چربي نتايج دائمي داشت.
3.به رغم وارد شدن پركننده هاي (فيلر)قابل جذب و غير قابل جذب فراوان به بازار دهه70ميلادي(كه طبق آخرين بررسي هاي سال2008 در حال حاضر 90نوع فيلر از 30توليد كننده بزرگ در دنيا ساخته مي شود)هنوز هم در ميان پركننده هاي نسج نرم (soft tissue fillers)چربي طولاني ترين، طبيعي ترين و قابل دسترس ترين نوع پركننده است.
4.از سالها قبل به تجربه مشاهده شده بود كه در افرادي كه تحت عمل تزريق چربي قرار مي گيرند كيفيت پوست روي محل تزريق بهتر مي شود به اين معني كه قوام ،شفافيت،رنگ و لك هاي محل بهبود قابل توجه مي يابد. با رواج مطالعات سلول هاي بنيادي در دهه 90ميلادي مشخص شد كه يكي از بهترين منابع سلول هاي بنيادي در فرد بالغ بافت چربي است و اين سلول هاي بنيادي موجود در بافت چربي قابليت تبديل به بسياري از سلول ها مثل سلول چربي ،سلول عضلاني ،سلول عصبي ،سلول غضروفي ،سلول استخواني و سلول هاي عروقي را دارند و لذا در حال حاضر چنين تصور مي شود كه سلول هاي بنيادي كه هنگام تزريق چربي زير پوست وارد مي شوند با تبديل شدن به سلول هاي مورد نياز و تحريك سلول هاي خود بافت موجب بهبود كيفيت بافتي مي شوند . مجموعه اين 4عامل باعث آن شده است كه در حال حاضر تزريق (پيوند )چربي بهترين و مهمترين روش جوان سازي صورت باشد و به تنهايي يابه همراه اعمال جراحي نتايج شگرف و خيره كننده اي ايجاد كند.
4) آيا اعمال جراحي روشهايي مثل ليزر و راديو فركانسي (RF)بهتر وطولانيتر از تزريق چربي اثر نمي كنند؟
خير تا اوايل دهه90ميلادي علت اصلي پيري صورت را افتادگي ازجمله افتادگي پوست،چربي زير پوستي و بافتهاي عمق تر مي دانستند.نتيجه اين نگرش آن بود كه براي جوان سازي صورت از اعمال جراحي ليفت (بالاكشيدن) مختلف صورت استفاده مي شد يعني دراين اعمال پوستي كه تصور مي شد اضافه است ،آزاد شده اضافه آن بريده شده سپس در بعضي از موارد بافت هاي زير آن برداشته يا جمع (پليسه)مي شد و به يك نقطه ثابت فيكس شده و پوست دوخته مي شد. اعمال جراحي مثل ليفت صورت ،ليفت ابرو و عمل پلاستيك پلك ها (بلفاروپلاستي )مثالهايي از اين نوع اعمال و اين نوع نگرش بودند.اما نكته اي كه به دنبال اين اعمال مشاهده مي شد وجود بعضي از عوارض نامطلوب بود به اين معني كه مثلاً پس از عمل ليفت صورت چون پوست روي استخوان ها كشيده مي شد صورت استخواني ،منجمدو مصنوعي و زواياي چشم ها و دهان غير طبيعي بودند يا مثلاً به دنبال عمل جراحي پلاستيك پلك ها (بلفاروپلاستي)چشم ها فرو رفته ،گود و خسته به نظر مي رسيدند.در عين حال در مورد علل شلي و افتادگي پوست عمدتاً علت را كاهش كلاژن پوست مي دانستيم و بنابراين روش هاي مختلف غير جراحي جهت جوانسازي پوست هم روي كمك به كشيده شدن پوست و جمع شدن پوست افتاده متمركز بودند . از اين روشها مي توان از ليزرهاي زخمي كننده يا غير زخمي كننده و راديو فركونسي نام برد كه هرچند به بهبود كيفيت پوست و كاهش شلي آن به طور خفيف كمك مي كنند اما از تصحيح موارد شديد عاجزند.
5) تزريق چربي چگونه انجام مي شود؟
نحوه انجام اين عمل به اين صورت است كه ابتدا با بي حسي موضعي قسمتي از بافت چربي نواحي مختلف بدن(هر نقطه اي كه مناسب باشد،اما بيشتر پهلوها و ران ها)بي حس شده و سپس به كمك سرنگ و ميله كوچك مخصوص با ظرافت و سعي در صدمه كمتر به بافت چربي ،مقداري چربي از آن ناحيه گرفته مي شود سپس چربي گرفته شده آماده سازي مي شود. روش هاي مختلفي براي آماده سازي بافت چربي وجود دارد كه مي تواند به شكل سانتريفوژ يا شست وشو و سپس آبگيري ساده باشد. در ظرف چند سال اخير به تدريج از طرفداران سانتريفوژ كاسته شده يا شدت و سرعت سانتريفوژ كمتر شده است.علت آن است كه بسياري از مطالعات نشان داده اند كه اين كار سبب پارگي سلول چربي مي شود در عين حال ماندگاري بافت چربي در روش دوم كه شامل شست و شو و آبگيري ساده است بهتر است.پيشرفت ديگري كه براي آماده سازي بافت چربي در چند سال اخير مورد توجه قرار گرفته است سعي در زيادتر كردن سلول هاي بنيادي آن و همچنين افزودن پلاكت به آن است(prp)كه به نظر مي رسد كه هم ماندگاري بافت چربي رابيشتر مي كند و هم اثرات ترميم كننده تزريق چربي را افزايش مي دهد.پس از آماده سازي هر نقطه ايكه لازم باشد تحت درمان قرار بگيرد،ابتدا بيحس شده و سپس تزريق انجام مي گيرد.
نكته اولي كه بايد توجه داشت آن است كه تزريق چربي در واقع پيوند چربي است يعني بايد سلول چربي با كمترين صدمه و بيشترين دقت از يك نقطه برداشته شده و سپس بطور يكنواخت سلول هاي پيوندي مابين سلول هاي ديگر پخش شوند تا شانس آن را داشته باشد كه توسط مويرگ ها تغذيه شده ،زنده بمانند بنابراين آنچه شانس زنده ماندن سلول پيوندي رازيادي مي كند توجه به همين ظرايف و دقايق است. نكته دوم آنكه بايد توجه داشت كه چيزي به اسم جابه جايي و حركت كردن در تزريق چربي وجود ندارد زيرا يا سلول زنده مي ماند و بين بقيه سلولها به زندگي ادامه مي دهد كه پس ثابت و بدون حركت است يا سلول مرده و جذب مي شود. پس برخلاف ژل هاي غير قابل جذب امكان جابه جايي ندارد.
نكته سوم آنكه در صورت توجه به دقايق و ظرايف تزريق چربي هيچگاه بزرگي اغراق آميز ناحيه تزريق شده امكان نخواهد داشت و به همين علت است كه برعكس تصور عمومي ،تزريق چربي نبايد در بيماري كه خواسته هاي اغراق آميز دارد انجام شود چون معمولاً چنين بيماري به خواسته خود نخواهد رسيد.
6)آيا تزريق چربي ماندگاري كمي دارد؟
جواب اين سوال كاملاً منفي است يعني برعكس ،چربي ماندگارترين پركننده نسج نرم است اما علت آنكه چنين تصوري رواج يافته است اين است كه معمولاً به بيمار توضيح داده نمي شود كه ممكن است براي رسيدن به نتايج قابل قبول نياز به چندين مرحله تزريق چربي باشد زيرا تزريق چربي در واقع پيوند چربي است يعني سلول ها از يك محل برداشته شده و به محلي كه دچار كمبود است پيوند مي شود و مانند هر پيوندي امكان قبول پيوند صددرصد نيست به اين معني كه در مطالعات مختلف مشخص شده است كه بين 30تا70درصد سلول هاي چربي زنده مي ماند.حال اگر 30درصد سلول ها زنده بماند بيمار نياز به جلسات بيشتر تزريق چربي دارد واگر70 درصد زنده بماند بیمار ممکن است از یک جلسه تزریق چربی هم رضایت داشته باشد; اما هر مقدار سلولی که زنده بماند و در محل باقي بماند معمولاً سال هاي سال ماندگاري خواهد داشت.
